Naukowcy z Tulane University opracowali pierwsze tego rodzaju przenośne urządzenie diagnostyczne, które potrafi wykryć gruźlicę w czasie krótszym niż godzina — wynika z badania opublikowanego w Science Translational Medicine.
To wielkości smartfona, zasilane baterią, przenośne laboratorium w tubie (LIT – lab-in-tube) stanowi niedrogie i skuteczne narzędzie diagnostyczne, które może zrewolucjonizować rozpoznawanie gruźlicy, szczególnie w ubogich, wiejskich rejonach o ograniczonym dostępie do sprzętu laboratoryjnego. Ponad 90% nowych przypadków gruźlicy odnotowuje się w krajach o niskim i średnim dochodzie.
Przełom w diagnostyce dzieci
Urządzenie to jako pierwsze na świecie umożliwia wykrywanie DNA Mycobacterium tuberculosis nie tylko we krwi i plwocinie, ale również w ślinie. Ślina jest znacznie łatwiejsza do pobrania, co ma szczególne znaczenie w diagnostyce dzieci. Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia, każdego roku gruźlicą zapada ponad milion dzieci, z czego więcej niż połowa nie zostaje nigdy zdiagnozowana lub zgłoszona.
Gruźlica pozostaje najgroźniejszą chorobą zakaźną na świecie, powodując każdego roku zachorowania u około 10 milionów osób. Obserwowany obecnie wzrost liczby przypadków — m.in. na skutek zaburzeń funkcjonowania systemów opieki zdrowotnej w ostatnich latach — podkreśla konieczność opracowania skutecznych, łatwo dostępnych narzędzi diagnostycznych.
Tanie, skuteczne i mobilne
„Gruźlica nadal stanowi poważne zagrożenie zdrowia publicznego w krajach o niskim dochodzie, dlatego opracowanie prostego i taniego testu, jak ten, nad którym pracujemy, jest niezbędne — nie tylko do leczenia, ale i ograniczenia rozprzestrzeniania się choroby,” powiedział dr Tony Hu, główny autor badania, kierownik Tulane Center for Cellular & Molecular Diagnostics.
W 2021 roku aż 4,2 mln przypadków gruźlicy nie zostało zdiagnozowanych ani zgłoszonych, głównie z powodu ograniczeń i wysokich kosztów dostępnych metod diagnostycznych.
Dostępne obecnie urządzenia do testowania są zwykle duże, kosztowne i wymagają zaawansowanej infrastruktury technicznej lub transportu próbek do odległych laboratoriów. Dla porównania, urządzenie LIT kosztuje poniżej 800 dolarów, a pojedynczy test – mniej niż 3 dolary. Tymczasem inne popularne urządzenia do testów na gruźlicę osiągają ceny od 19 000 dolarów, a pojedynczy test może kosztować nawet 100 dolarów.
Wyniki potwierdzają skuteczność
W badaniu klinicznym urządzenie LIT wykazało wysoką skuteczność w testach krwi dzieci z Dominikany — uzyskano czułość na poziomie 81%, w porównaniu do 68% w przypadku droższego systemu. Spełniło również kryteria WHO dla testów diagnostycznych w gruźlicy. Diagnostyka oparta na surowicy krwi — szczególnie ważna u dzieci i osób zakażonych HIV, które często nie są w stanie odkrztusić plwociny — może również pozwolić na monitorowanie skuteczności leczenia gruźlicy dzięki ścisłej korelacji wyników z poprawą objawów klinicznych.
„System ten ogranicza potrzebę specjalistycznej wiedzy i sprzętu, co ma kluczowe znaczenie w zastosowaniach punktowych,” zaznaczył Brady Youngquist, pierwszy autor badania. „Możliwość testowania śliny jest szczególnie ekscytująca, ponieważ materiał ten jest łatwo dostępny u wszystkich pacjentów, także tych, u których trudno o pobranie krwi czy uzyskanie plwociny — jak dzieci czy osoby zakażone HIV.”
Źródło: Science Translational Medicine
DOI: 10.1126/scitranslmed.adp6411
