Nowe wyzwania w walce z wielolekooporną gruźlicą: transmisja szczepów opornych między pacjentami

Każdego roku ponad 10 milionów osób zapada na gruźlicę (TB). Choroba ta pozostaje jednym z najgroźniejszych zabójców wśród chorób zakaźnych na świecie, powodując około 1,25 miliona zgonów rocznie. Gruźlica występuje nadal w każdym kraju, jednak szczególnie dużym obciążeniem dotknięte są regiony takie jak Indie, Azja Centralna i południowa Afryka. Wielolekooporna gruźlica (MDR-TB) stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego, zwiększając obawy związane z rosnącą opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe.

Tradycyjny schemat leczenia MDR-TB jest długotrwały, kosztowny i wiąże się z poważnymi działaniami niepożądanymi. W 2022 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zatwierdziła nowy, 6-miesięczny schemat leczenia – BPaL(M) – oparty na dowodach na poprawę bezpieczeństwa i skuteczności uzyskanych z licznych badań klinicznych, w tym TB-PRACTECAL.

Monitorowanie wdrażania nowego schematu leczenia

„Choć ten nowy schemat jest przełomem dla pacjentów cierpiących na MDR-TB, wiedzieliśmy, że trudno będzie przechytrzyć Mycobacterium tuberculosis, bakterię powodującą gruźlicę” – powiedział Sébastien Gagneux, kierownik Departamentu Parazytologii Medycznej i Biologii Infekcji w Swiss TPH oraz główny autor badania. „Dlatego kluczowe było zbadanie, jak bakterie gruźlicy zareagują na globalne wprowadzenie tego nowego schematu leczenia.”

Badanie prowadzone przez Swiss TPH we współpracy z Narodowym Centrum Gruźlicy i Chorób Płuc w Tbilisi w Gruzji, opublikowane w renomowanym New England Journal of Medicine, zbadało szczegółowo, czy od momentu wprowadzenia nowego schematu leczenia pojawiła się oporność na leki wchodzące w jego skład i czy oporność ta jest przenoszona między pacjentami.

Ponad jedna czwarta opornych szczepów wynika z transmisji między pacjentami

Naukowcy przeanalizowali genomy blisko 90 000 szczepów M. tuberculosis z Gruzji i wielu innych krajów na świecie. Zidentyfikowali łącznie 514 szczepów opornych na leki przeciwgruźlicze, zarówno w starszych, jak i nowych schematach leczenia. Te wysoce oporne na leki szczepy zostały znalezione w 27 krajach na czterech kontynentach.

Alarmująco, 28% z tych szczepów było przenoszonych bezpośrednio między pacjentami. „Mieliśmy już anegdotyczne dowody na pojawienie się oporności na nowy schemat leczenia, ale nie wiedzieliśmy, w jakim stopniu transmisja odpowiada za rozprzestrzenianie się tych wysoce opornych szczepów” – powiedział Galo A. Goig, współpracownik podoktorancki w Swiss TPH i pierwszy autor badania.

„Dobrą wiadomością jest to, że ogólna liczba tych przypadków jest nadal niska. Jednak fakt, że ponad jedna czwarta tych wysoce opornych przypadków wynika z transmisji między pacjentami zaledwie dwa lata po zatwierdzeniu nowego schematu przez WHO, jest niepokojący” – dodał Goig.

Apel o lepszy nadzór i kontrolę zakażeń

Odkrycia te mają istotne implikacje dla polityki zdrowotnej i interwencji. „Nowe leki wymagały wielu lat badań i rozwoju, dlatego, aby zapobiec pojawieniu się oporności, konieczne jest łączenie wdrażania nowych schematów leczenia z solidnymi systemami diagnostycznymi i nadzoru” – powiedziała Chloé Loiseau, współpracowniczka podoktorancka w Swiss TPH i współautorka artykułu.

Autorzy podkreślają potrzebę ulepszenia narzędzi diagnostycznych, lepszej kontroli zakażeń oraz solidnych systemów nadzoru, aby ograniczyć rozprzestrzenianie się tych wysoce opornych szczepów i zabezpieczyć skuteczność nowego schematu leczenia.

Walka z opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe

Choć już teraz prowadzone są prace nad nowymi lekami przeciwgruźliczymi, eksperci obawiają się, że M. tuberculosis nadal będzie znajdować sposoby na unikanie działania nowych leków. „Przykład tych wysoce opornych szczepów gruźlicy dodatkowo ilustruje, że oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe jest jednym z najpoważniejszych zagrożeń dla zdrowia globalnego w dzisiejszych czasach” – powiedział Gagneux. „Musimy wyprzedzać tę nieustanną rywalizację między rozwojem leków a opornością bakteryjną oraz podejmować proaktywne kroki, aby zapobiec ‘erze postantybiotykowej’ w przypadku gruźlicy i innych chorób.”

O badaniu

Badanie zostało opublikowane wczoraj w New England Journal of Medicine. Swiss TPH prowadził badania we współpracy z Narodowym Centrum Gruźlicy i Chorób Płuc (NCTLD) w Tbilisi w Gruzji. Prace były wspierane przez Szwajcarską Narodową Fundację Nauki (SNSF) i Europejską Radę ds. Badań Naukowych (ERC).

Źródło: Swiss Tropical and Public Health Institute
DOI: 10.1056/NEJMc2404644