23-SNP test przyspiesza wykrywanie niedoboru alfa-1-antytrypsyny i może uratować płuca
Badacze z National Jewish Health, działający w ramach Advanced Diagnostic Laboratories, opracowali przełomowy test diagnostyki molekularnej, umożliwiający precyzyjne rozpoznanie jednej z głównych genetycznych przyczyn przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP), oraz niedoboru alfa-1-antytrypsyny (AATD). Nowy test – analiza 23 polimorfizmów pojedynczego nukleotydu (SNP) genu AAT – znacząco poprawia szybkość i dokładność diagnostyki AATD, identyfikując liczne mutacje genetyczne związane z tą chorobą. Rozwiązanie to odpowiada na długotrwałe wyzwania środowiska medycznego.
Zarówno AATD, jak i POChP prowadzą do zaburzeń oddychania, jednak różnią się etiologią i mechanizmami dziedziczenia. AATD to choroba genetyczna, w której organizm produkuje zbyt mało białka ochronnego, natomiast POChP najczęściej jest efektem długotrwałego narażenia na drażniące substancje, takie jak dym tytoniowy. AATD to druga najczęstsza genetyczna choroba płuc w Stanach Zjednoczonych po mukowiscydozie. Dotyka ciężko około 1 na 3000–5000 osób, co odpowiada szacunkowo 100 tysiącom Amerykanów, jednak rzeczywista liczba przypadków jest prawdopodobnie znacznie wyższa z uwagi na częste niedodiagnozowanie.
„AATD jest szeroko niedodiagnozowane, co prowadzi do opóźnień w leczeniu i pogorszenia rokowania” – mówi dr Yongbao Wang, główny autor publikacji. „Nasz test dostarcza dokładnego, kompleksowego i szybkiego rozwiązania genotypowania, które może stać się narzędziem diagnostycznym pierwszego rzutu.”
W badaniu walidacyjnym wykorzystano 373 próbki biologiczne, wykazując zdolność testu do wykrywania 20 patogennych mutacji w genie SERPINA1, odpowiedzialnym za produkcję białka AAT, a także dwóch prawidłowych wariantów i jednego dodatkowego wariantu będącego przedmiotem dalszych badań. Test ten znacząco rozszerza liczbę możliwych do zidentyfikowania genotypów w porównaniu z dotychczas dostępnymi testami, obejmując również rzadsze allele, takie jak F, I czy niektóre allele typu „null”. Wyniki wykazały 100% skuteczność w identyfikacji nieprawidłowych mutacji u pacjentów z AATD, znacznie przewyższając metodę ogniskowania izoelektrycznego oraz inne testy molekularne wykrywające jedynie allele S i Z. Zdaniem autorów, test ten może stanowić podstawę do wprowadzenia badań przesiewowych noworodków oraz domowych zestawów diagnostycznych, co jeszcze bardziej usprawni wczesne wykrywanie choroby.
„To istotny krok naprzód zarówno dla klinicystów, jak i pacjentów” – podkreśla dr Sharon Kuss-Duerkop, starszy naukowiec w National Jewish Health. „Dzięki szybszym i bardziej wiarygodnym wynikom możemy wcześniej rozpoznać AATD i wdrożyć odpowiednie leczenie, co może zapobiec poważnym powikłaniom płucnym i wątrobowym.”
Test 23-SNP AAT jest stosowany w rutynowej diagnostyce klinicznej w National Jewish Health od 2022 roku. Obecnie jest dostępny dla lekarzy za pośrednictwem zaawansowanych laboratoriów diagnostycznych tego ośrodka.
Źródło: CHEST Pulmonary
DOI: 10.1016/j.chpulm.2024.100076
