Program Bolsa Família (BFP), największy na świecie program transferów pieniężnych warunkowych, odegrał kluczową rolę w zmniejszeniu liczby przypadków gruźlicy i zgonów z jej powodu wśród najbiedniejszych i rdzennych mieszkańców Brazylii. Badanie przeprowadzone przez Instytut Zdrowia Globalnego w Barcelonie (ISGlobal) oraz instytucje brazylijskie wykazało, że wsparcie finansowe w ramach BFP obniżyło liczbę przypadków gruźlicy o ponad połowę w grupach najbardziej zagrożonych. Wyniki opublikowano w prestiżowym czasopiśmie Nature Medicine, a ich znaczenie wykracza daleko poza granice Brazylii, wskazując na potencjalne zastosowanie podobnych programów w innych krajach.
Program Bolsa Família – czym jest i jak działa?
Bolsa Família to program, który od 2004 roku wspiera najbiedniejsze rodziny w Brazylii, oferując im regularne transfery pieniężne pod warunkiem spełnienia określonych wymagań, takich jak regularne wizyty dzieci u lekarza czy obowiązkowa frekwencja w szkole. Program znany jest z redukcji nierówności społecznych i ekonomicznych, a także poprawy wyników zdrowotnych, takich jak zmniejszenie śmiertelności niemowląt czy liczby przypadków HIV.
Gruźlica, jedna z głównych przyczyn zgonów infekcyjnych w Brazylii, jest ściśle powiązana z ubóstwem. Zła sytuacja ekonomiczna, niedożywienie i ograniczony dostęp do opieki zdrowotnej zwiększają ryzyko zakażenia i rozwoju choroby. Do tej pory brakowało jednak szczegółowych analiz wpływu programów takich jak Bolsa Família na wyniki zdrowotne związane z gruźlicą.
Wyniki badania
Zespół badaczy z ISGlobal, Instytutu Zdrowia Zbiorowego w Bahia oraz CIDACS-FIOCRUZ przeanalizował dane ponad 54 milionów Brazylijczyków żyjących w ubóstwie w latach 2004–2015. Porównano częstość występowania gruźlicy, śmiertelność oraz wskaźnik śmiertelności przypadków (CFR) między osobami objętymi programem Bolsa Família (23,9 mln) a tymi, które nie otrzymywały wsparcia (30,6 mln).
Kluczowe wyniki:
- W grupie osób żyjących w skrajnym ubóstwie liczba przypadków gruźlicy spadła o ponad 50%, a wśród rdzennych mieszkańców o ponad 60%.
- Program zmniejszył wskaźnik zachorowalności na gruźlicę w całej populacji, ale efekty były mniej widoczne w grupach mniej zagrożonych ubóstwem.
- Choć wskaźnik śmiertelności przypadków gruźlicy był niższy wśród beneficjentów programu, różnica ta nie była statystycznie istotna.
Mechanizmy działania programu
Jak wyjaśnia współautorka badania, Gabriela Jesus z FIOCRUZ, głównymi czynnikami wpływającymi na zmniejszenie liczby przypadków gruźlicy były:
- Poprawa dostępu do żywności pod względem ilości i jakości, co zmniejsza niedożywienie – istotny czynnik ryzyka gruźlicy.
- Redukcja barier w dostępie do opieki zdrowotnej dzięki dodatkowym środkom finansowym.
Znaczenie globalne
Wyniki badania mają daleko idące implikacje. Davide Rasella, koordynator projektu, podkreśla: „Nasze badanie pokazuje, że programy ochrony socjalnej nie tylko redukują ubóstwo i niedożywienie, ale mogą również odegrać kluczową rolę w realizacji globalnych strategii eliminacji gruźlicy, takich jak END-TB, oraz celów zrównoważonego rozwoju.”
Rozszerzenie programów takich jak Bolsa Família może być odpowiedzią na wzrost liczby przypadków gruźlicy obserwowany po pandemii COVID-19, zarówno w Brazylii, jak i w innych krajach o wysokim obciążeniu tą chorobą.
Źródło:
Jesus GS, Pinto PFPS, Silva AF et al. Effects of conditional cash transfers on tuberculosis incidence and mortality according to race, ethnicity and socioeconomic factors in the 100 Million Brazilians cohort. Nat Med. 10.1038/s41591-024-03381-0
