Wskaźnik masy ciała u dzieci jako predyktor przyszłych problemów z funkcją płuc
Wpływ wczesnych odchyleń BMI na rozwój układu oddechowego dzieci
Nieprawidłowy wskaźnik masy ciała (BMI) u dzieci – zarówno zbyt wysoki, jak i zbyt niski – może być związany z pogorszeniem funkcji płuc. Jednak normalizacja BMI przed osiągnięciem dorosłości może zapobiec tym negatywnym skutkom – wynika z badań przeprowadzonych przez naukowców z Karolinska Institutet. Wyniki te, oparte na danych zebranych w ramach szwedzkiego projektu BAMSE, zostały opublikowane w czasopiśmie The European Respiratory Journal.
U co dziesiątej osoby rozwój funkcji płuc jest ograniczony już w dzieciństwie, co uniemożliwia osiągnięcie maksymalnej pojemności płuc w dorosłości. To zwiększa ryzyko poważnych problemów zdrowotnych, takich jak choroby sercowo-naczyniowe, choroby płuc i cukrzyca. Jednym z czynników ryzyka związanych z zaburzeniami rozwoju funkcji płuc są nieprawidłowa waga i wzrost. Najczęściej stosowaną miarą masy ciała jest BMI, które uwzględnia wagę, ale nie rozróżnia składu mięśni i tłuszczu.
Wcześniejsze badania analizowały związek między BMI a funkcją płuc, jednak wyniki były niejednoznaczne. Szwedzcy badacze po raz pierwszy wykazali, że istnieje wyraźna korelacja, gdy BMI odbiega od normy – zarówno w górę, jak i w dół.
„W tym badaniu, największym do tej pory, mogliśmy śledzić dzieci od narodzin aż do wieku 24 lat, obejmując cały okres rozwoju funkcji płuc” – mówi dr Gang Wang, pierwszy autor badania, pracownik naukowy Wydziału Nauk Klinicznych i Edukacji w Södersjukhuset, Karolinska Institutet.
Wczesna interwencja jest kluczowa
Uczestnicy badania zostali podzieleni na różne grupy BMI, które różnicowały się już w wieku dwóch lat. W przeciwieństwie do dzieci z prawidłowym BMI, te z utrzymującym się wysokim BMI lub szybko rosnącym BMI miały w dorosłości zaburzoną funkcję płuc, głównie w postaci ograniczenia przepływu powietrza, co określa się jako obturacja.
„Co ciekawe, odkryliśmy, że w grupie dzieci z początkowo wysokim BMI, które następnie normalizowały BMI przed okresem dojrzewania, funkcja płuc w dorosłości nie była pogorszona” – zauważa prof. Erik Melén, główny badacz, profesor pediatrii w Karolinska Institutet i lekarz w Sachs’ Children and Youth Hospital. „To podkreśla, jak ważna jest optymalizacja wzrostu dzieci zarówno na wczesnym etapie życia, jak i w okresie wczesnoszkolnym oraz w okresie dojrzewania.”
Stabilnie niski BMI również był związany z obniżoną funkcją płuc, co wynikało z niedostatecznego rozwoju płuc. W tych przypadkach BMI nie zostało znormalizowane w trakcie trwania badania.
„Dotychczas skupiano się na nadwadze, ale musimy także identyfikować dzieci z niskim BMI i wprowadzać odpowiednie działania żywieniowe” – podkreśla dr Wang.
Analiza dużych zbiorów danych BMI
Badanie oparto na projekcie BAMSE, w ramach którego śledzono ponad 4 000 dzieci od narodzin do 24. roku życia. BMI było wielokrotnie mierzone w tym czasie, maksymalnie 14 razy. Obecne badanie obejmuje 3 200 uczestników, u których wykonano co najmniej cztery pomiary BMI.
Funkcja płuc była mierzona za pomocą spirometrii w wieku 8, 16 i 24 lat. W ostatnim pomiarze oceniano także funkcję mniejszych dróg oddechowych na podstawie objętości wydychanego azotu. Pobrano również próbki moczu do analizy metabolitów, we współpracy z docentem Craigiem Wheelockiem z Instytutu Medycyny Środowiskowej Karolinska Institutet.
Próbki moczu od uczestników z wysokim BMI wykazały podwyższone poziomy metabolitów aminokwasu histydyny, co potwierdza wcześniejsze obserwacje innych badaczy, którzy odnotowali podobne wzrosty u pacjentów z astmą i przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP).
„Widzimy tu obiektywne biomarkery dla korelacji, którą wykazaliśmy, choć nie znamy jeszcze dokładnego związku molekularnego między wysokim BMI, histydyną a zaburzonym rozwojem płuc” – podsumowuje prof. Melén.
Źródła finansowania badania
Badanie zostało sfinansowane z grantów Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych, Szwedzkiej Rady ds. Badań Naukowych, Szwedzkiej Fundacji Serca i Płuc, Regionu Sztokholm i Chińskiej Rady Postdoktoranckiej. Współautorka Natalia Hernandez-Pacheco zgłasza finansowanie z Europejskiej Akademii Alergii i Immunologii Klinicznej i Europejskiego Towarzystwa Oddechowego oraz honoraria za wykłady od OMNI PREX S.L., wszystkie poza zakresem niniejszego badania.
Źródło: European Respiratory Journal, Body mass index trajectories from birth to early adulthood and lung function development, Karolinska Institutet, fot. udra11 Adobe
